Leerlingen moeten op de middelbare school bij de zaakvakken veel teksten schrijven, in de bovenbouw vaak op basis van bronnen. Dat vinden zij lastig: het kritisch lezen (gefocust op de taak), het kritisch denken of ‘na-denken’ over de inhoud (wat weet ik ervan af) en het samenhangend verwerken van de bronnen in een eigen tekst zijn drie moeilijke opgaven. Hun teksten bestaan dan ook vaak uit weinig doordachte opsommingen met weinig samenhang. In dit artikel bespreek ik een lees- en schrijfmethode met als doel om leerlingen te leren om teksten te schrijven waarbij de informatie uit de bronnen goed geselecteerd en geordend wordt en waarbij op een kritische manier de eigen vakkennis in geïntegreerd wordt, zogenaamde syntheseteksten (Van Ockenburg, 2018). Het is een algemene, overkoepelende term voor teksten die uiteenzettend, beschouwend of betogend kunnen zijn, en ze kunnen onderdeel uitmaken van bijvoorbeeld een (profiel)werkstuk, essay, of betoog. Het mes snijdt hierbij aan twee kanten. Leerlingen leren over het vak op het moment zelf (en niet vlak voor een toets), en de teksten kunnen reguliere kennistoetsen vervangen.
Edith Alkema (docent-onderzoeker Universiteit van Amsterdam en docent biologie en wetenschapsoriëntatie, Revius Lyceum, Doorn)
Syntheseteksten leren schrijven; schrijven om te leren – dimensies nr8 mei 2024 (pdf)